Αλήθεια, γιατί τα ζόμπι μας αρέσουν τόσο πολύ; Είναι άσχημα, αποκρουστικά, επιεικώς σιχαμένα, παρ' όλα αυτά έχουν ένα φανατικό κοινό παγκοσμίως. Αυτές οι κακάσχημες περιφερόμενες αποσυνθέσεις αποτελούν ένα ακαταμάχητα γοητευτικό καστ για ταινίες, σειρές και video games με μετα-αποκαλυπτική θεματολογία. Τι θα ήταν ένα ανάλογο σκηνικό χωρίς δεκάδες ζόμπι να περιφέρονται στους δρόμους, τις πλατείες, τα εμπορικά κέντρα, τα υπόγεια σιδηροδρομικά δίκτυα και τα αεροδρόμια; Χωρίς τα βραχνά κρωξίματά τους και το ανατριχιαστικό θρόισμα από τα σερνάμενα βήματά τους;
Η πρώτη εμφάμιση ζόμπι στην οθόνη καταγράφεται στο μακρινό 1932, με την ταινία του Βίκτορ Άλπεριν "Λευκό Ζόμπι". Ωστόσο, αν και γυρίστηκαν αρκετές σχετικές ταινίες στη συνέχεια, χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1968 και την αρχετυπική πλέον ταινία του Τζορτζ Α. Ρομέρο "Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών", η οποία έμελλε να γίνει καθοριστική για την εξέλιξη όλης της κινηματογραφικής - και όχι μόνο - παραγωγής από εκείνη τη χρονική στιγμή και μετά.
Στην εμβληματική πλέον ταινία του Τζορτζ Α. Ρομέρο, η οποία, σημειωτέον, γυρίστηκε με ελάχιστα χρήματα και την εθελοντική συμμετοχή δεκάδων ερασιτεχνών κομπάρσων στους ρόλους των ζόμπι, παρακολουθούμε την υποβλητική ιστορία μιας αναπάντεχης και τοπικά περιορισμένης Αποκάλυψης κατά την οποία, από μια γενικά αδιευκρίνιστη αιτία, οι κάτοικοι μιας μικρής πόλης μετατρέπονται σε ζόμπι και αρχίζουν να περιπλανιούνται στους δρόμους και τα χωράφια και να επιτίθενται σε όσους έχουν την τύχη (;) να είναι ακόμα άνθρωποι.
Τα ζόμπι δεν είναι εμφανίσιμα ούτε και εκλεπτυσμένα σαν τους βρικόλακες. Τεχνικά, οι βρικόλακες είναι κι αυτοί ζόμπι, με τη διαφορά ότι ένας βρικόλακας έχει απόλυτο έλεγχο των πράξεών του και βγαίνει συνειδητά τις νύχτες να αναζητήσει τα θύματά του. Ενώ το ζόμπι ούτε ξέρει ούτε καταλαβαίνει τι κάνει, και δεν υπόκειται σε χρονικούς περιορισμούς. Σε αντίθεση με τον βρικόλακα, που είναι αναγκασμένος να πάρει δεκάδες μέτρα προφύλαξης προτού βγει σε εξωτερικό χώρο, το ζόμπι μπορεί άνετα να κυκλοφορήσει έξω μέρα-μεσημέρι, καθώς δεν παθαίνει τίποτα με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Το δέρμα του είναι ήδη σε τόσο άθλια κατάσταση που δεν κινδυνεύει από τις καιρικές συνθήκες.
Ο βρικόλακας μπορεί να σε μυριστεί ακόμα κι αν δε σε βλέπει, και αν αυτό συμβεί, δεν υπάρχει περίπτωση να μην σε εντάξει στο μενού του. Από την άλλη το ζόμπι μπορεί να είναι ένα αιμοβόρο, αιμοσταγές και άκρως επικίνδυνο ον, ωστόσο αν δεν του τραβήξεις την προσοχή ή δεν αντιληφθεί την παρουσία σου, μπορεί και να μη σου δώσει την παραμικρή σημασία.
Στην πραγματική τους μορφή βέβαια οι βρικόλακες μοιάζουν περισσότερο με τα ζόμπι (βλ.
Νοσφεράτου) και λιγότερο με τις εξιδανικευμένες γνωστές βεντέτες όπως ο παλαιάς κοπής βρικόλακας
Λεστάτ. Τα ζόμπι ωστόσο, είτε είναι βεντέτες είτε όχι, έχουν την ίδια φρικαλέα όψη, χωρίς την παραμικρή ελπίδα ή προοπτική να γίνουν έστω και λίγο γοητευτικά.
Το ζόμπι προξενεί καταστροφές παντός είδους, όμως δεν το κάνει εσκεμμένα. Δεν επιτίθεται για να φάει, γιατί στην κατάσταση που είναι, δεν έχει ανάγκη από τροφή. Είναι απλά ένα χαμένο πλάσμα που δεν ξέρει τί του γίνεται, και η επιθετικότητά του είναι τυχαία και ανεξέλεγκτη, γι' αυτό και η δύναμή του είναι εντυπωσιακή. Οι κλωτσιές, οι κουτουλιές και οι δαγκωνιές του, ακόμα κι αν δεν είναι θανατηφόρες, είναι εξαιρετικά τοξικές και αηδιαστικές.
Το ζόμπι έχει αξιοθαύμαστη ακοή, με ιδιαίτερη ευαισθησία στους πυροβολισμούς. Οι κρότοι, και γενικότερα οι οξείς και δυνατοί ήχοι, του τραβάνε αυτόματα την προσοχή, αν και μπορεί να ακούσει ακόμη και έναν απλό βηματισμό. Από τη στιγμή που θα αντιληφθεί τον οποιοδήποτε ήχο, δε θα ησυχάσει αν δεν εντοπίσει (και, στη συνέχεια, καταβροχθίσει) την πηγή του.
Παρά την απόλυτη αδράνεια του εγκεφάλου του, το ζόμπι είναι παραδόξως σε θέση να αναγνωρίσει τα άλλα ζόμπι και δεν τους επιτίθεται. Είναι σαν να μυρίζεται τους ομοίους του και, ως γνωστόν, κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει. Αυτός ο κανόνας ηθικής προφανώς εφαρμόζεται με έναν άγραφο νόμο και μεταξύ των ζόμπι. Αντιθέτως, αν μαζευτούν πολλά ζόμπι μαζί, δημιουργούν αυθόρμητες συμμαχίες και στοχεύουν σε όποια ανθρώπινη ύπαρξη μυριστούν.
Ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρισκόταν τη στιγμή της μετατροπής του σε ζόμπι, το ζόμπι μπορεί να είναι οπλισμένο. Αν ας πούμε πρόκειται για έναν αστυνομικό, έναν εργάτη, έναν παίκτη του μπέιζμπολ, έναν αγρότη, έναν πυροσβέστη, μια νοσοκόμα, γενικότερα για κάποιον που το επάγγελμά του συνεπάγεται τη χρήση κάποιου αντικειμένου που είναι ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο. Ό,τι τυχαίνει να κρατάει στο χέρι του ως άνθρωπος, δεν το αποχωρίζεται με τίποτα ως ζόμπι. Γίνεται το μόνιμο αξεσουάρ του.
Ένα οπλισμένο ζόμπι είναι διπλά επικίνδυνο, γιατί το όπλο στα χέρια του είναι εντελώς εκτός ελέγχου. Έχουμε δηλαδή:
Ζόμπι εκτός ελέγχου + Όπλο εκτός ελέγχου = Η απόλυτη καταστροφή
Ακόμα και κάτι τόσο απλό και ταπεινό όπως ένα κλαδί, μπορεί να γίνει το πλέον φονικό όπλο στα λάθος χέρια. Επομένως δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πού μπορεί να φτάσει ένα ζόμπι όταν είναι εξοπλισμένο με μαχαίρια, πιστόλια, πριόνια και άλλα αποδεδειγμένα επικίνδυνα εργαλεία. Γίνεται μια ασταμάτητη φονική μηχανή, ενώ έτσι και αντιληφθεί οποιαδήποτε αντίσταση ή υποψία επίθεσης εναντίον του, τού γυρίζει η (τελευταία) βίδα και το πιάνει υστερία.
Κάτι ακόμα που χαρακτηρίζει το ζόμπι είναι το στοιχείο της έκπληξης. Εκεί που περιφέρεται σέρνοντας τα πόδια του και σκουντουφλώντας εδώ κι εκεί, μπορεί αναπάντεχα να αρχίσει να τρέχει με απίστευτη ταχύτητα, κατευθυνόμενο προς ένα εν δυνάμει θύμα. Αυτό βέβαια δεν το συνηθίζουν όλα τα ζόμπι. Τα περισσότερα προτιμούν τον νωχελικό βηματισμό και τους αρέσει ιδιαίτερα να μένουν στεκάμενα στο ίδιο σημείο για ώρες.
Αν τύχει και πέσει κάτω, το ζόμπι μπορεί και να μείνει εκεί ακούνητο, κάνοντας τον ψόφιο κοριό, περιμένοντας να επιτεθεί σε κάποιον ανυποψίαστο περαστικό, κατά προτίμηση δαγκώνοντάς του τον αστράγαλο με μια σβελτάδα δυσανάλογη της γενικότερης κατάστασης αποσύνθεσής του. Σε αυτή τη φάση, το ζόμπι γίνεται ιδιαίτερα κτητικό, θεωρεί ότι το πόδι του θύματος τού ανήκει δικαιωματικά και το διεκδικεί μέχρι τελευταίας ρανίδας.
Με την ίδια λογική, είναι ικανό να κυνηγάει το θύμα του ακαταπόνητο στην αιωνιότητα, ενώ αγαπημένη του τακτική είναι να εξαφανίζεται μυστηριωδώς, κι εκεί που το θύμα νομίζει ότι το έχει χάσει, να πετάγεται από το πουθενά χωρίς προειδοποίηση. Αυτό αποδεικνύει ότι παρά την παντελή έλλειψη εγκεφαλικής λειτουργίας, το ζόμπι έχει συναίσθηση της έννοιας του αιφνιδιασμού καθώς και των αποτελεσμάτων της εφαρμογής της.
Επίσης, ενώ δεν έχει την παραμικρή αντίληψη σχετικά με το τι είναι ευχάριστο και τι όχι, έχει παραδόξως συναίσθηση ότι η αποκρουστική του όψη και μόνο είναι ένα πολύ δυνατό όπλο για να αποδυναμώσει το θύμα του. Ξέρει ότι η εμφάνισή του είναι ικανή να προκαλέσει τρόμο και πανικό, κάνοντας την επερχόμενη επίθεση παιχνιδάκι.
Το ζόμπι δεν έχει φραγμούς. Ακόμα κι αν είναι ο κολλητός σου, έτσι και γίνει ζόμπι δύσκολα θα γλιτώσεις από τα νύχια του. Περνάει σε μια άλλη διάσταση όπου δεν καταλαβαίνει τίποτα, και δεν θυμάται το παραμικρό από την ανθρώπινη ύπαρξή του, πόσο μάλλον τον δεσμό του μαζί σου.
Το ζόμπι είναι άβουλο, έρμαιο της τύχης του. Κυκλοφορεί ανέκφραστο, σαν αποβλακωμένο, και το περπάτημά του είναι τόσο αστείο που η θυμυδία που προκαλεί μπορεί και να υπερκαλύψει τον ενδεχόμενο φόβο που δημιουργεί η παρουσία του. Κι εκεί ακριβώς εντοπίζεται και η συμπάθεια που προξενεί.
Οι άναθρθες κραυγές που συνοδεύουν τις κινήσεις του είναι τρομακτικές αλλά ταυτόχρονα κωμικές. Συνήθως σιγανές και βραχνές, δίνουν ωστόσο εύκολα τη θέση τους σε βρυχηθμούς που θα ζήλευαν ακόμα και οι βετεράνοι του death metal, ή τσιρίδες ικανές να θρυμματίσουν τα τζάμια ενός μέτριου ουρανοξύστη.
Αν και η οντότητά του είναι τρομακτική και η εμφάνισή του απωθητική, η όλη συμπεριφορά του είναι αθέλητα αστεία. Μοιάζει με ένα ξεχαρβαλωμένο ρομπότ που τα εξαρτήματά του κρέμονται από δω κι από κει, αλλά εκείνο δεν έχει συναίσθηση της τραγικά γελοίας του κατάστασης και, γεμάτο ανεξάντλητη αυτοπεποίθηση, επιτίθεται χωρίς δισταγμό στα θύματά του.
Τα ζόμπι άφησαν ανεξίτηλο το εξαθλιωμένο στίγμα τους στον 20ό αιώνα, συνεχίζουν ακάθεκτα και ακόμα πιο δυναμικά και στον 21ο, και λογικά θα μας τιμούν με την αξιολάτρευτα σιχαμερή παρουσία τους για πολλά χρόνια ακόμα. Τα ζόμπι είναι, τελικά, το απόλυτο σύμβολο της εποχής μας.
*Το φωτογραφικό υλικό είναι screencaps από τις ταινίες The Night of the Living Dead (1968), World War Z (2013), The Night of the Living Dead (1990), Dawn of the Dead (1978) και από τη σειρά The Walking Dead (2010-2022), και screenshots από τα video games Resident Evil: Nemesis (1999), Resident Evil: Revelations 2 (2015), Resident Evil: The Darkside Chronicles (2009), The Evil Within 2 (2017), Resident Evil 4 (2005), Resident Evil 2 (1998), Resident Evil: Code Veronica (2000), The Last Of Us (2013), The Evil Within (2014), Resident Evil HD Remaster (2015), Resident Evil 6 (2012)
