Διάβασα πρόσφατα την “Παγωμένη Άβυσσο”, μια νουβέλα του Ουίλκι Κόλινς που ομολογώ ότι δεν γνώριζα και “ανακάλυψα” τυχαία όταν έπεσε το μάτι μου στην πολύ όμορφη ελληνική έκδοση από τις εκδόσεις Ερατώ σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο. Όσο ενδιαφέρον έχει η ιστορία που αφηγείται η νουβέλα, άλλο τόσο ενδιαφέρον έχει και το παρασκήνιο της σύλληψης και της συγγραφής της. Αρχικά ήταν ένα θεατρικό έργο σε τρεις πράξεις, γραμμένο από τον Κόλινς to 1856 με την στενή καθοδήγηση και επίβλεψη του Τσαρλς Ντίκενς – μάλιστα οι δυο τους ανέβασαν το έργο σε μια σειρά από παραστάσεις, αρχικά ερασιτεχνικές και στη συνέχεια πιο επίσημες, κρατώντας κιόλας δύο από τους βασικούς ρόλους, με διάφορους άλλους συγγενείς και φίλους να παίρνουν επίσης μέρος. Αργότερα ο Κόλινς διασκεύασε μόνος του το θεατρικό έργο σε νουβέλα, κάνοντας αρκετές αλλαγές σε επιμέρους σημεία.
Τον Μάιο του 1845, η αποστολή Φράνκλιν σαλπάρισε από την Αγγλία με σκοπό την αναζήτηση για το Βορειοδυτικό Πέρασμα – τη διαδρομή που συνδέει τον Ατλαντικό Ωκεανό με τον Ειρηνικό μέσω του Αρκτικού. Η επικοινωνία με την αποστολή σταμάτησε τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς και χάθηκαν τα ίχνη της εντελώς. Υπήρξαν πολλές διαφωνίες σχετικά με την πραγματική τύχη των μελών της αποστολής, καθώς και διαμάχες που οφείλονταν σε μαρτυρίες που υπονοούσαν ότι οι ναυτικοί, εξουθενωμένοι ψυχικά και σωματικά από το κρύο και την ταλαιπωρία, κατέφυγαν στον κανιβαλισμό. Η “Παγωμένη Άβυσσος” αφηγείται μια αλληγορική εκδοχή της ιστορίας της χαμένης αποστολής Φράνκλιν, ωστόσο η νουβέλα παρουσιάζει ένα επιπρόσθετο ενδιαφέρον, κυρίως λόγω της δομής της. Ακριβώς επειδή η βάση της ήταν ένα θεατρικό έργο, υπάρχουν εναλλαγές στο ύφος και την τεχνική που κάποιες φορές φαίνονται κάπως απότομες: έχει σκηνές με καταιγιστική δράση – που προφανώς αντιστοιχούν στα διαλογικά μέρη του θεατρικού, ενώ σε άλλες οι λεπτομερείς περιγραφές των χώρων, εσωτερικών και εξωτερικών, έχουν να κάνουν σαφώς με τις σκηνικές οδηγίες.
Στην καρδιά της ιστορίας, βρίσκεται η ναυτική ερευνητική αποστολή που πρόκειται να αναχωρήσει για το Βορειοδυτικό Πέρασμα. Ο νεαρός Φρανκ, λίγο πριν αναχωρήσει με την αποστολή, ανταλλάσσει όρους αιώνιας αγάπης με την Κλάρα, μια ευαίσθητη κοπέλα που ισχυρίζεται ότι διαθέτει ενόραση και κατά διαστήματα πέφτει σε έκσταση και με κάποιο τρόπο έχει οράματα από το μέλλον. Στην πραγματικότητα, έχει οξυμένη αντίληψη και ενσυναίσθηση, κάτι που της δίνει τη δυνατότητα να σκέφτεται συνδυαστικά υπολογίζοντας τις πιθανότητες και να “βλέπει” τι είναι πιο λογικό ή αναμενόμενο να συμβεί. Ωστόσο δυσκολεύεται να το εκλογικεύσει όλο αυτό, και απλά το έχει αποδεχτεί, υποφέροντας αρκετά συχνά όταν η διαίσθησή της την προειδοποιεί για κάτι κακό. Την Κλάρα διεκδικεί και ο Ρίτσαρντ, ένας οικογενειακός φίλος, μονοκόμματος και εμμονικός, ο οποίος κάποτε παρεξήγησε την ευγένεια της κοπέλας, εκλαμβάνοντάς την σαν θετική ανταπόκριση στην άκομψη προσέγγισή του προς εκείνη. Όταν μαθαίνει ότι η Κλάρα έχει ήδη λογοδοθεί με κάποιον άλλον, εξοργίζεται και ορκίζεται να βρει τον αντίζηλό του και να τον σκοτώσει. Σε πολλές περιγραφές της νουβέλας, η σχέση των τριών αυτών προσώπων αναφέρεται ως ερωτικό τρίγωνο, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι – ή μάλλον δεν είναι με την κλασική έννοια. Γιατί αφ’ ενός για την Κλάρα είναι ξεκάθαρα τα πράγματα, θέλει μόνο τον Φρανκ και δεν το διαπραγματεύεται, και αφ’ ετέρου οι δύο, ας τους πούμε αντεραστές, δεν φτάνουν καν στο σημείο να αναμετρηθούν για το ποιος θα κερδίσει την κοπέλα. Ο Φρανκ και ο Ρίτσαρντ βρίσκονται αναπάντεχα μαζί στα πλοία της αποστολής χωρίς να γνωρίζουν αρχικά ο ένας τον άλλον, αλλά σύντομα ο Ρίτσαρντ μαθαίνει ποιος ακριβώς είναι ο Φρανκ. Συγκρατώντας αρχικά την οργή του για χάρη του καπετάνιου του, που είναι και καλός του φίλος, ο Ρίτσαρντ βρίσκεται τελικά αντιμέτωπος όχι με τον Φρανκ αλλά με τον ίδιο του τον εαυτό, κι ενώ πίσω στην Αγγλία η διαίσθηση της Κλάρα την βεβαιώνει ότι θα γίνει το ανεπανόρθωτο, η εξέλιξη και η κατάληξη της ιστορίας είναι πέρα για πέρα ανατρεπτική.
Αν και η νουβέλα είναι εξαιρετική, με τη λυρική / γοτθική αφήγησή της και την εμβυθιστική της ατμόσφαιρα, ως θέμα και προσέγγιση, η ιστορία της θα μπορούσε άνετα να έχει αναπτυχθεί πολύ περισσότερο σε ένα μακροσκελές μυθιστόρημα, από εκείνα τα τόσο ωραία και χορταστικά της Βικτωριανής λογοτεχνίας. Ιδίως το κομμάτι που αφορά την εξέλιξη του Ρίτσαρντ και τη σχέση που ανέπτυξε με τον Φρανκ όταν ο τελευταίος βρέθηκε σχεδόν ετοιμοθάνατος να εξαρτάται από τη δική του βοήθεια (ή όχι), κάτι που μένει εκτός της αφήγησης (προφανώς γιατί στην αρχική θεατρική εκδοχή δεν υπήρχε το περιθώριο για επιπλέον σκηνές, και μάλιστα τόσο απαιτητικές από άποψη σκηνικών και τεχνικών μέσων), αλλά διαφαίνεται στο τελευταίο μέρος της νουβέλας με την κατάληξή της, θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον αν το είχε πραγματευτεί σε βάθος ένας τέτοιος μαέστρος της αφήγησης και της αποτύπωσης χαρακτήρων, όπως ο Ουίλκι Κόλινς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου